Xbox đang tụt xa sau PlayStation và Switch khi doanh thu game giảm, phần cứng lao dốc, còn chiến lược lại chuyển mạnh sang cloud và đa nền tảng thay vì thắng thua bằng máy console.
Các đợt sa thải, đóng cửa studio, tăng giá thiết bị và số liệu bán máy yếu khiến nhiều người trong ngành đặt câu hỏi về tương lai của Xbox. Trong khi Sony và Nintendo tiếp tục ưu tiên phần cứng, Microsoft lại mở rộng sang mô hình “chơi ở mọi nơi”, từ console, PC đến điện thoại và TV.
- Doanh thu game giảm 2% YoY, phần cứng giảm 29%, doanh số Xbox Series trong tháng 11 giảm 70%.
- Microsoft tập trung cloud gaming và chơi đa nền tảng, coi cuộc đua console truyền thống là “không có lời giải thắng”.
- M&A lớn đi kèm cắt giảm nhân sự, đóng studio, thay đổi lập trường độc quyền và áp lực lợi nhuận.
Xbox tụt lại trong cuộc đua console qua số liệu doanh thu và phần cứng
Xbox đang mất đà rõ rệt: doanh thu mảng game giảm 2% so với cùng kỳ, còn phần cứng giảm 29%, phản ánh khó khăn trong việc bán console truyền thống.
Nội bộ ngành game xuất hiện nhận định bi quan về thương hiệu. Laura Fryer nói vào tháng 6 rằng Microsoft dường như “không có mong muốn hoặc thực sự không thể xuất xưởng phần cứng nữa”. Mike Ybarra cũng gọi chiến lược là “khó hiểu” và cảnh báo nguy cơ “chết bởi một nghìn vết kim”, dù bài đăng sau đó đã bị xóa.
Thị trường console nói chung cũng hạ nhiệt. Chi tiêu tháng 11 giảm 27% trong giai đoạn vốn thường sôi động, và đây là tháng 11 tệ nhất trong 20 năm. Tuy nhiên, mức giảm của Xbox bị mô tả là nặng nhất khi doanh số dòng Series giảm 70%.
Switch 2 và PS5 vượt trội về doanh số so với Xbox Series
Các số liệu bán máy cho thấy Switch 2 và PS5 đang dẫn trước, trong khi Xbox Series S/X chỉ đạt 1,7 triệu máy trong giai đoạn được nêu.
Nintendo cho biết Switch 2 bán 10,36 triệu máy kể từ tháng 6. Sony báo cáo doanh số PS5 đạt 9,2 triệu trong năm 2025. Ở phía Microsoft, Xbox Series S và X chỉ đạt 1,7 triệu; thậm chí Switch đời 2017 cũng bán 3,4 triệu trong năm nay.
Microsoft đã dừng công bố số lượng xuất xưởng console từ năm 2015 khi khoảng cách ngày càng lớn. Dù Series S, Series X và PS5 đều ra mắt năm 2020, diễn biến cạnh tranh cho thấy chỉ một phía tiếp tục duy trì lợi thế.
Valve tăng áp lực cạnh tranh bằng Steam Machine mới chạy SteamOS
Valve được cho là sắp ra mắt Steam Machine mới, cho phép chơi game PC Windows qua SteamOS và truy cập thư viện Steam, tạo thêm lựa chọn thay thế console truyền thống.
Theo mô tả, thiết bị dạng “hộp nhỏ” chạy game Windows PC thông qua SteamOS và người chơi có thể dùng toàn bộ thư viện Steam. Nhận xét từ The Verge cho rằng Valve “vừa xây dựng chiếc Xbox mà Microsoft đang mơ ước”.
Sự xuất hiện của một thiết bị trung gian giữa PC và console làm tăng áp lực lên Xbox, đặc biệt khi Microsoft đang chuyển trọng tâm khỏi bán máy. Càng nhiều thiết bị “chơi ở mọi nơi”, cạnh tranh sẽ chuyển từ phần cứng độc quyền sang hệ sinh thái nội dung và dịch vụ.
Microsoft chuyển dịch sang cloud và chiến lược đa nền tảng
Lãnh đạo Xbox nhấn mạnh Microsoft không đặt mục tiêu thắng Sony hay Nintendo bằng console, mà muốn đưa game chạy xuyên PC, console và thiết bị cầm tay qua cloud và dịch vụ.
Phil Spencer từng nói Microsoft không cố “out-consoling Sony” hay “out-consoling Nintendo”, và “không có giải pháp lớn hay chiến thắng” trong cuộc chiến đó. Ông cũng chúc mừng Valve và nhấn mạnh xu hướng game vận hành “xuyên PC, console và handheld”.
Trong khi Sony và Nintendo vẫn tập trung vào phần cứng, Microsoft quay về hướng “trung tâm giải trí tại gia” mà Bill Gates từng theo đuổi. Michael Pachter nhận định Microsoft muốn phục vụ bất kỳ ai chơi game, không giới hạn bởi một loại thiết bị.
Satya Nadella said mô hình game sẽ hoạt động “ở mọi nơi trên mọi nền tảng”, từ TV đến di động. Ông cũng nói Xbox thế hệ tiếp theo có thể vận hành giống PC hơn. Sarah Bond cho biết console kế tiếp sẽ có “một phần tư duy” từ các Xbox handheld hợp tác với Asus.
Hệ Xbox mở rộng trải nghiệm chơi game qua nhiều cửa hàng và thiết bị
Microsoft đang đẩy mạnh trải nghiệm chơi đa thiết bị, gồm handheld hợp tác với Asus, tay cầm hỗ trợ cloud và định hướng hệ thống “mở” để chuyển đổi giữa console, PC và cloud.
Các thiết bị handheld nhắc tới chạy game PC mua từ các cửa hàng như Epic Games, CD Projekt và Valve. Xbox mở rộng ý tưởng này với tay cầm Backbone Pro ra mắt tháng 11, hỗ trợ cloud gaming trên điện thoại, PC, TV và nhiều thiết bị khác.
Thông tin về Xbox thế hệ mới còn hạn chế. Một nguồn tin nói với CNBC rằng Microsoft muốn hệ thống mở cho phép người chơi chuyển đổi giữa console, PC, cloud và các hình thức giải trí khác. Spencer từng nhận định từ năm 2019 rằng nhiều trong số 2 tỷ người chơi trên thế giới sẽ không bao giờ mua phần cứng.
Game Pass và Xbox Cloud Gaming là trụ cột tăng trưởng theo mô hình dịch vụ
Game Pass và cloud gaming đang giúp Microsoft mở rộng tệp người chơi, với số game tăng theo gói và mức tăng giờ chơi cloud được báo cáo là 45%.
Game Pass phản ánh rõ chiến lược dịch vụ. Gói thấp nhất ra mắt năm 2023 có 36 game và hiện có hơn 50 game. Gói Ultimate có hơn 500 game. Dịch vụ đạt 34 triệu thuê bao năm 2024 và mang về gần 5 tỷ USD trong năm trước đó.
Giờ chơi cloud gaming từ thuê bao tăng 45%. Người dùng console cũng tăng 45% thời gian stream game, trong khi nhóm khác tăng 24%. Xbox Cloud Gaming hiện hoạt động ở 30 quốc gia, bao gồm Ấn Độ, nơi có hơn 500 triệu người chơi game.
Sau khi tăng giá gói Ultimate 50%, Microsoft bắt đầu thử nghiệm lựa chọn có quảng cáo. Một số nhà phân tích cho rằng gói miễn phí có thể hút người dùng mới nhưng khó tạo doanh thu lớn vì cloud gaming đòi hỏi phần cứng máy chủ đắt đỏ.
Một thách thức cốt lõi là bài toán hạ tầng: mỗi người chơi cần một máy chuyên dụng, khiến việc mở rộng quy mô trở nên khó khăn. Điều này làm chi phí vận hành cloud gaming nhạy cảm với mức tăng trưởng người dùng và thời lượng chơi.
Microsoft tăng chi mua studio nhưng đối mặt cắt giảm và áp lực lợi nhuận
Dù chi hàng chục tỷ USD mua studio để tăng nội dung, Microsoft vẫn cắt giảm nhân sự, đóng cửa studio và chịu áp lực biên lợi nhuận cao hơn trong mảng game.
Microsoft thực hiện nhiều thương vụ mua studio: Ninja Theory, inXile và Obsidian (2018), ZeniMax (8,1 tỷ USD, 2020) và Activision Blizzard (75,4 tỷ USD, 2023). Michael Pachter nói mục tiêu là có “đủ nội dung” để hỗ trợ cloud gaming.
Kế hoạch độc quyền cũng đổi hướng. Sarah Bond cho rằng độc quyền là “lỗi thời”. Halo tiếp theo sẽ phát hành trên PS5, và bốn tựa game từng độc quyền đã lên nền tảng khác trong năm 2024. Phil Spencer nói Xbox sẽ không “dựng tường”, mục tiêu là đưa game Xbox đến mọi nơi người chơi muốn.
Ở chiều ngược lại, các đợt cắt giảm diễn ra mạnh: Microsoft sa thải 1.900 nhân sự tháng 1 và cắt thêm 650 người tháng 9. Tháng 5, công ty đóng Arkane Austin và Alpha Dog Games. Tháng 7, các đợt cắt giảm khác dẫn tới việc shelve Perfect Dark, Everwild và nhiều dự án chưa công bố.
Bloomberg claimed Microsoft yêu cầu đội ngũ game nhắm biên lợi nhuận 30% trong năm 2023, cao hơn nhiều so với mức 12% thể hiện trong tài liệu tòa án cho năm 2022. Các nhà phân tích nói biên lợi nhuận trung bình ngành game là 17% đến 22%. Microsoft phủ nhận con số 30% nhưng cho biết vẫn đặt mục tiêu khắt khe.
Tăng giá thiết bị làm cạnh tranh phần cứng thêm khốc liệt
Việc tăng giá console và thiết bị chơi game khiến người mua cân nhắc kỹ hơn, trong khi Microsoft phải cạnh tranh trong một thị trường nhiều lựa chọn và sức mua hạ nhiệt.
Microsoft tăng giá console hai lần trong năm qua, đồng thời Sony và Nintendo cũng tăng giá vào tháng 8. PS5 hiện có giá khởi điểm 549,99 USD. Switch là 399,99 USD và Switch 2 là 499,99 USD.
Trong hệ thiết bị liên quan Xbox, ROG Xbox Ally có giá 599,99 USD và Ally X lên tới 999,99 USD. Khi mức giá tăng và thiết bị ngày càng đa dạng, cuộc chiến giành người mua phần cứng trở nên chặt chẽ hơn.
Tổng thể, Xbox đang nghiêng sang cloud và đa nền tảng thay vì dựa vào sức mạnh phần cứng. Những tranh luận về “cái chết của Xbox” đã xuất hiện khoảng 10 năm, và bước đi tiếp theo có thể khép lại mô hình cũ hoặc tái định nghĩa Xbox theo hướng hệ sinh thái.
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao Xbox bị cho là tụt lại so với PlayStation và Switch?
Các chỉ dấu chính là doanh thu game giảm 2% so với cùng kỳ, phần cứng giảm 29% và doanh số Xbox Series trong tháng 11 giảm 70%, trong khi PS5 và Switch/Switch 2 có doanh số cao hơn nhiều trong cùng bối cảnh thị trường.
Chiến lược mới của Microsoft cho Xbox là gì?
Microsoft ưu tiên cloud gaming và chơi đa nền tảng thay vì cố thắng cuộc đua console truyền thống. Lãnh đạo công ty nhấn mạnh game sẽ hoạt động “ở mọi nơi trên mọi nền tảng”, từ TV đến di động, và Xbox thế hệ mới có thể vận hành giống PC hơn.
Game Pass đóng vai trò gì trong định hướng “chơi ở mọi nơi”?
Game Pass là trụ cột dịch vụ: gói thấp nhất từ 36 game (2023) lên hơn 50 game, Ultimate có hơn 500 game. Dịch vụ đạt 34 triệu thuê bao (2024) và mang về gần 5 tỷ USD trong năm trước đó, hỗ trợ mở rộng người chơi ngoài console.
Vì sao cloud gaming khó mở rộng quy mô nhanh?
Cloud gaming cần hạ tầng máy chủ đắt đỏ, và phân tích trong bài nêu rằng mỗi người chơi cần một máy chuyên dụng, khiến việc mở rộng quy mô tốn kém và khó tối ưu lợi nhuận dù có thể tăng người dùng.
Microsoft có còn theo đuổi game độc quyền trên Xbox không?
Lập trường đã thay đổi theo hướng mở hơn. Sarah Bond gọi độc quyền là “lỗi thời”, Halo tiếp theo sẽ lên PS5 và một số tựa game từng độc quyền đã phát hành đa nền tảng, trong khi Phil Spencer nói Xbox không muốn “dựng tường”.