DeFAI và DeSci đang là hai “narrative” có hiệu suất tệ nhất trong năm, khi DeFAI giảm 97% và DeSci giảm 91%, trái ngược với đà tăng của RWA, memecoin và nhóm riêng tư.
Sự đảo chiều này cho thấy thị trường crypto đang ưu tiên các chủ đề có triển khai thực tế, dòng tiền rõ ràng và nhu cầu sử dụng bền vững, thay vì các câu chuyện tăng trưởng dựa nhiều vào kỳ vọng như AI-on-chain hay khoa học phi tập trung.
- DeFAI giảm 97% và DeSci giảm 91%, nằm ở đáy bảng xếp hạng hiệu suất theo ngành trong năm.
- Mindshare của DeFAI/DeSci trên mạng xã hội rất thấp, phản ánh mức độ quan tâm suy yếu.
- RWA dẫn đầu lợi suất YTD (+178%), trong khi stablecoin, coin riêng tư và một số L1 cũng ghi nhận tăng trưởng.
DeFAI và DeSci trải qua một năm “rơi tự do”
DeFAI giảm 97% và DeSci giảm 91% trong năm, nằm trong nhóm kém nhất cùng GameFi (-85%), Modular blockchains (-92%) và Layer 2 (-81%).
Dữ liệu được các nhà phân tích tổng hợp cho thấy mức sụt giảm sâu của hai narrative DeFAI và DeSci. Trong cùng bức tranh hiệu suất theo ngành, GameFi giảm 85%, modular blockchains giảm 92% và Layer 2 giảm 81%, phản ánh đà điều chỉnh lan rộng ở các chủ đề từng được thổi phồng mạnh.
Theo nền tảng phân tích Web3 Dexu.ai, mức độ thảo luận (mindshare) của các narrative này cũng rất thấp: DeFAI ở khoảng 0,2% và DeSci khoảng 0,1%. Mindshare là thước đo mức độ câu chuyện được bàn tán tích cực, tổng hợp xu hướng trên mạng xã hội, trong trường hợp này là X (Twitter cũ).
Giai đoạn đầu, DeFAI được xem là “làn sóng tiếp theo” khi nhiều dự án hứa hẹn đưa tính tự chủ lên on-chain và tối ưu mọi thứ từ lợi suất đến giao dịch. Nhiều dự án gọi vốn hàng triệu USD và được định giá cao nhờ tầm nhìn kết nối tradfi với blockchain bằng AI.
DeSci đi theo mô-típ tương tự khi được ca ngợi như giải pháp hiển nhiên cho các vấn đề của nghiên cứu khoa học, từ phân quyền tài trợ, chia sẻ dữ liệu đến minh bạch hóa các đột phá theo mô hình cộng đồng tài trợ, nhất là trong biotech và genomics. Đầu năm, nhiều token thuộc nhóm này từng tăng mạnh vì câu chuyện “có tiện ích ngoài đời”.
Khi năm tiến triển, các yếu tố vĩ mô bất lợi, tình trạng bão hòa do ra mắt chất lượng thấp, hành vi trục lợi và rủi ro bị soi xét pháp lý khiến kỳ vọng bị điều chỉnh. Đồng thời, thị trường chuyển trọng tâm sang các chủ đề ưu tiên thực thi: riêng tư, hiệu năng cao, RWAs và các ứng dụng crypto như stablecoin, CBDC.
Trên X, nhiều người dùng bình luận rằng năm nay “tàn khốc”, nhưng cũng cho rằng đợt thanh lọc này cần thiết để loại bỏ các narrative mang tính đầu cơ và thiếu giá trị dài hạn cho hệ sinh thái. Góc nhìn này nhấn mạnh việc thị trường ngày càng khắt khe với những câu chuyện không đi kèm sản phẩm và nhu cầu thật.
RWA dẫn đầu lợi suất YTD trong năm
Nhóm RWA trở thành narrative dẫn đầu với lợi suất YTD +178%, nhờ dòng tiền xoay sang token gắn với tài sản và dòng tiền ngoài đời thực.
Trong khi nhiều narrative mới hụt hơi, một số nhóm chủ đề lại thưởng lớn cho nhà đầu tư bám theo các hướng “chịu được vĩ mô” hoặc tập trung vào triển khai. RWA nổi lên như lựa chọn hàng đầu khi nhà đầu tư ưu tiên token được hậu thuẫn bởi dòng tiền thật và tài sản được token hóa, thay vì chỉ dựa kỳ vọng tăng trưởng.
Stablecoin và coin riêng tư cũng ghi nhận mức độ chấp nhận tăng và hiệu suất dương, dù không vượt RWA. Sự dịch chuyển này phù hợp với nhu cầu phòng thủ và tiện ích rõ ràng: thanh toán, lưu trữ giá trị tương đối ổn định và giao dịch trong bối cảnh người dùng quan tâm nhiều hơn đến quyền riêng tư.
Mindshare trên Dexu.ai nghiêng về L1, giao thức không token và stablecoin
Dexu.ai cho thấy mindshare cao nhất thuộc về L1, tiếp theo là giao thức không token và stablecoin, trong khi NFT vẫn đứng cao dù hiệu suất YTD không tốt.
Theo bảng xếp hạng mindshare trên Dexu.ai, nhóm L1 đứng đầu mức độ được thảo luận, theo sau là các giao thức “không token” và stablecoin. Đáng chú ý, NFT vẫn xếp hạng cao về mindshare, thậm chí vượt một số narrative như prediction market và memecoin, dù mức độ “hành động” trong năm không nổi bật.
Một cách lý giải là một số dự án NFT lớn được tái định vị như tài sản xa xỉ hoặc danh tính số. Tuy nhiên, mindshare không đồng nghĩa hiệu suất: cùng bức tranh tổng thể YTD, NFT thể hiện kém hơn, trong khi memecoin dù bị gắn nhiều định kiến lại ghi nhận hiệu suất tốt hơn.
Layer 1 phân hóa, hạ tầng và DeFi lõi hưởng lợi từ “nền tảng thật”
Một số L1 tăng trưởng nhờ các chain hiệu năng cao, nhưng Solana, Aptos và Sui làm tăng tỷ trọng tiêu cực do áp lực thị trường; hạ tầng, CEX và DeFi lõi giữ hiệu suất tích cực nhờ doanh thu và nhu cầu thực.
Nhóm L1 nhìn chung có tăng trưởng dương, với một số L1 hiệu năng cao như BNB và Hyperliquid góp phần nâng tỷ trọng tích cực. Ngược lại, Solana, Aptos và Sui kéo tỷ trọng theo hướng tiêu cực do chịu tác động từ áp lực chung của thị trường.
Ngoài ra, các narrative có hiệu suất tích cực còn gồm hạ tầng, CEX và các giao thức DeFi lõi. Lý do thường được nhắc đến là chúng gắn với các yếu tố cơ bản đo đếm được như tài sản thế chấp ngoài đời thực và lợi suất, mức sử dụng mạng cao, doanh thu phí, thanh khoản/giao dịch sâu và nhu cầu lặp lại từ swap, lending và liquid staking.
Tổng hợp các tín hiệu này cho thấy thị trường đang “chọn người thắng cuộc” dựa trên nền tảng triển khai và sức cầu thật. Nhiều narrative mới được thổi phồng đã không trụ vững, phản ánh việc dòng vốn đang thưởng cho nhóm xây dựng sản phẩm, thay vì chỉ giỏi kể chuyện.
Những câu hỏi thường gặp
DeFAI là gì trong crypto?
DeFAI là narrative kết hợp tài chính phi tập trung (DeFi) với trí tuệ nhân tạo (AI), nhằm tự động hóa hoặc tối ưu các hoạt động on-chain như chiến lược lợi suất và giao dịch.
DeSci là gì và nó hứa hẹn giải quyết vấn đề nào?
DeSci là “khoa học phi tập trung”, hướng tới phân quyền tài trợ nghiên cứu, hỗ trợ chia sẻ dữ liệu và tăng tính minh bạch cho các dự án khoa học thông qua cơ chế cộng đồng và hạ tầng blockchain.
Mindshare trong crypto nghĩa là gì?
Mindshare là thước đo mức độ một narrative được thảo luận và chú ý, thường tổng hợp từ xu hướng mạng xã hội như X, giúp đánh giá “độ nóng” của câu chuyện nhưng không đồng nghĩa với hiệu suất giá.
Vì sao RWA vượt trội trong năm?
RWA tăng mạnh vì dòng vốn ưu tiên token gắn với tài sản và dòng tiền ngoài đời thực, tạo cảm giác “có nền tảng” hơn so với các narrative dựa nhiều vào kỳ vọng.
NFT vì sao mindshare cao nhưng hiệu suất YTD kém?
Một số dự án NFT được tái định vị như tài sản xa xỉ hoặc danh tính số nên vẫn thu hút thảo luận, nhưng điều đó không đảm bảo tăng trưởng YTD, đặc biệt khi dòng tiền ưu tiên các mảng có doanh thu/ứng dụng rõ ràng.