Tesla đang đối mặt với giám sát tại Mỹ, châu Âu và Trung Quốc vì hệ thống cửa điều khiển điện có thể ngừng hoạt động sau va chạm, cản trở cứu hộ hoặc khiến người trong xe bị mắc kẹt.
Vấn đề bắt nguồn từ các quyết định thiết kế từ năm 2016, khi Tesla ưu tiên loại bỏ tay nắm cơ khí truyền thống để theo đuổi tối giản và tiết kiệm chi phí, nhưng thực tế tai nạn đã bộc lộ rủi ro khi nguồn điện thấp bị gián đoạn.
- Cửa điện của Tesla có thể không mở được khi va chạm làm giảm nguồn điện, buộc người ngồi trong xe phải dùng chốt mở tay ẩn.
- Thiết kế tối giản và mục tiêu giảm chi phí cho Model 3 là động lực chính khiến Tesla ưu tiên nút bấm và cơ cấu điện.
- Cơ quan quản lý tại Mỹ, châu Âu và Trung Quốc đang tăng giám sát; Tesla nói sẽ bổ sung tính năng mở khóa tự động và giải pháp lai điện–cơ.
Quyết định cửa điện của Tesla va chạm với rủi ro thực tế khi tai nạn xảy ra
Cửa phụ thuộc nguồn điện thấp có thể ngừng hoạt động sau va chạm, khiến cửa không mở bằng nút bấm và việc thoát hiểm phải dựa vào chốt mở tay ẩn.
Các quyết định thiết kế được cho là hình thành trong giai đoạn Tesla tăng tốc hoàn thiện Model 3 để mở rộng từ thị trường ngách sang sản xuất đại trà. Khi áp lực “chốt” các tính năng cuối cùng tăng lên, cửa xe trở thành chủ đề tranh luận trong các buổi họp kỹ thuật và thiết kế.
Các kỹ sư đã cảnh báo rủi ro an toàn liên quan đến cửa điện và lập luận vẫn cần tay nắm cơ khí. Tuy vậy, Tesla vẫn tiếp tục triển khai khi chưa gặp rào cản pháp lý cụ thể, tạo ra không gian lớn để hãng tự định nghĩa phần cứng cửa theo hướng điều khiển điện.
Về kỹ thuật, rủi ro nổi bật là cửa dựa vào pin điện áp thấp. Khi nguồn điện giảm trong va chạm, hệ thống mở bằng điện có thể không phản hồi; người trong xe chỉ có thể mở bằng cơ cấu dự phòng, thường là chốt mở tay bị đặt kín hoặc khó thấy trong tình huống hoảng loạn.
Trong một số vụ việc, sự cố này được cho là đã làm chậm lực lượng cứu hộ khi tiếp cận khoang hành khách. Các khiếu nại cũng đã được gửi đến Cơ quan An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia Mỹ (NHTSA), và cơ quan này đang điều tra vấn đề.
Châu Âu cho biết cửa điện là ưu tiên trong chương trình xây dựng quy định, còn Trung Quốc đang cân nhắc hạn chế kiểu tay nắm phẳng. Tesla cũng nhận áp lực giải trình rộng hơn khi cùng lúc phải xử lý các phản ánh liên quan cảm biến trên Model X trước đó.
Tesla nói sẽ cải thiện cơ chế thoát hiểm bằng mở khóa tự động và thiết kế lai điện–cơ
Tesla cho biết đang thử nghiệm tính năng tự mở khóa khi nguồn điện yếu và cửa sẽ tự mở khóa trong các va chạm nghiêm trọng, nhưng tính khả dụng phụ thuộc mẫu xe và thời điểm sản xuất.
Ở cấp quản trị và thiết kế, chủ tịch hội đồng quản trị Robyn Denholm nhiều lần khẳng định công ty coi trọng các sự cố an toàn. Lãnh đạo thiết kế Franz von Holzhausen cho biết vào năm 2023 ông đang phát triển tay nắm kết hợp cơ cấu mở bằng điện và mở bằng tay để hỗ trợ thoát hiểm trong tình huống hoảng loạn.
Tesla cũng cho rằng vấn đề cửa không chỉ riêng hãng mà là thách thức chung trong ngành xe điện, nơi nhiều bộ phận chuyển sang điều khiển điện nhằm tăng tính tích hợp và giảm linh kiện cơ khí. Tuy nhiên, mức độ “phụ thuộc điện” càng cao thì càng cần phương án dự phòng trực quan, dễ thao tác khi mất điện.
Về pháp lý, Tesla cho biết đang làm việc với cơ quan quản lý tại Trung Quốc và sẽ cần thời gian để thích ứng nếu quy định thay đổi. Diễn biến này cho thấy hướng thiết kế tối giản có thể phải điều chỉnh để đáp ứng tiêu chuẩn cứu hộ và thoát hiểm ngày càng chặt.
Tiết kiệm chi phí và tối giản là động lực ban đầu cho thiết kế cửa của Model 3
Tesla ưu tiên giảm linh kiện và hạ giá thành, đồng thời đặt nút cửa ở vị trí thuận tay; sau đó hãng bổ sung chốt mở tay làm phương án dự phòng theo từng giai đoạn.
Trong thảo luận nội bộ, cửa điện được xem là cách cắt giảm chi tiết và chi phí để Model 3 có thể có giá bán khoảng bằng một nửa các mẫu Tesla trước đó. Về trải nghiệm, nhóm thiết kế cũng thích cách bố trí nút mở cửa đúng vị trí tay người lái thường đặt.
Sau khi chốt phương án cửa điện, Tesla thêm cơ chế mở tay dự phòng. Các xe Model 3 đời đầu chỉ có chốt mở tay ở hàng ghế trước vì quy định tại Mỹ không yêu cầu chốt mở phía sau. Những phiên bản sau mới bổ sung chốt mở cho hàng ghế thứ hai.
Tesla dự tính nhân viên giao xe sẽ giải thích cho khách cách sử dụng các chốt dự phòng này, nhưng mức độ triển khai thực tế không được làm rõ. Trong bối cảnh khẩn cấp, yếu tố “được hướng dẫn từ trước” có thể quyết định người dùng có tìm ra cơ cấu mở tay hay không.
Phó chủ tịch cấp cao Lars Moravy nói, “Chúng tôi luôn nói ở Tesla rằng, nếu bạn chưa xóa nhiều đến mức phải thêm thứ gì đó trở lại, thì bạn chưa xóa đủ. Vậy thì, có lẽ chúng tôi đã xóa quá nhiều.”
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao cửa Tesla có thể không mở được sau tai nạn?
Một số thiết kế cửa của Tesla phụ thuộc vào nguồn điện áp thấp để vận hành nút bấm và cơ cấu mở điện. Khi va chạm làm nguồn điện giảm hoặc hệ thống bị gián đoạn, cửa có thể không mở bằng điều khiển điện và người trong xe phải dùng chốt mở tay dự phòng.
Chốt mở tay dự phòng trên Tesla có luôn có ở mọi ghế không?
Không. Một số xe Model 3 đời đầu chỉ có chốt mở tay ở ghế trước vì quy định tại Mỹ không yêu cầu chốt mở phía sau. Các phiên bản sau đó mới bổ sung chốt mở cho hàng ghế thứ hai.
Cơ quan quản lý đang phản ứng thế nào với hệ thống cửa điện?
Tại Mỹ, NHTSA đang điều tra các khiếu nại liên quan. Ở châu Âu, cơ quan quản lý cho biết cửa điện là ưu tiên trong hoạt động xây dựng quy định. Tại Trung Quốc, nhà chức trách đang cân nhắc giới hạn đối với kiểu tay nắm phẳng.
Tesla đang làm gì để giảm rủi ro thoát hiểm?
Tesla cho biết đang thử nghiệm tính năng tự mở khóa khi nguồn điện giảm và cửa sẽ tự mở khóa trong các va chạm nghiêm trọng, tùy theo mẫu xe và thời điểm sản xuất. Hãng cũng hướng tới tay nắm “lai” kết hợp mở điện và mở tay để dễ thoát hiểm hơn.