Đồng yen Nhật giảm xuống đáy 11 tháng so với USD đã kích hoạt cảnh báo can thiệp trực tiếp từ Bộ trưởng Tài chính Satsuki Katayama, cho biết Nhật Bản sẽ sớm “hành động táo bạo”.
Giới chức không đưa ra một mức tỷ giá “kích hoạt” cụ thể, nhưng tín hiệu cứng rắn cho thấy Nhật Bản đang chuẩn bị các bước nhằm kiềm chế đà suy yếu của yen trong bối cảnh lạm phát và rủi ro chính trị gia tăng.
- Yen chạm đáy 11 tháng so với USD, Bộ trưởng Tài chính cảnh báo sẽ sớm can thiệp bằng “hành động táo bạo”.
- Yen yếu từng có lợi cho xuất khẩu và du lịch, nhưng năm 2025 làm tăng chi phí nhập khẩu năng lượng, nguyên liệu và gây áp lực lạm phát nội địa.
- Nếu can thiệp, Nhật có thể dùng dự trữ ngoại hối để mua yen bán USD; tác động thường rất mạnh trong ngắn hạn nhưng không giải quyết gốc rễ.
Yen giảm mạnh sau khi BOJ nâng lãi suất nhưng phát tín hiệu thận trọng
Yen suy yếu sau khi BOJ nâng lãi suất lên mức cao nhất 30 năm vào tháng 12, do thị trường thất vọng vì giọng điệu thận trọng về các lần tăng tiếp theo.
Việc BOJ nâng lãi suất đã được dự đoán trước, nhưng nhà giao dịch kỳ vọng Thống đốc Kazuo Ueda sẽ phát tín hiệu “diều hâu” hơn về lộ trình thắt chặt. Khi không có cam kết rõ ràng cho các đợt tăng lãi suất tiếp theo, yen bị bán mạnh.
Hệ quả là nhiều bên tham gia thị trường bắt đầu định giá kịch bản BOJ khó nâng lãi suất sớm trở lại. Bối cảnh này làm tăng khả năng các phát biểu “đe dọa can thiệp” từ Bộ Tài chính được đẩy lên mức cứng rắn hơn, dù Tokyo vẫn tránh chốt một mức tỷ giá cụ thể để hành động.
Đồng yen yếu năm 2025 làm rủi ro lạm phát tăng và gây áp lực lên chính sách kinh tế
Yen yếu không còn chỉ hỗ trợ xuất khẩu mà còn làm chi phí nhập khẩu tăng, đẩy lạm phát và gây sức ép lên hộ gia đình lẫn doanh nghiệp trong nước.
Trong nhiều năm, đồng yen rẻ giúp doanh nghiệp xuất khẩu hưởng lợi và thúc đẩy du lịch nhờ Nhật Bản trở thành điểm đến chi phí thấp. Tuy nhiên, điểm yếu này đổi chiều khi nền kinh tế phải nhập phần lớn năng lượng và nguyên liệu sản xuất, khiến giá đầu vào nội địa tăng khi yen giảm.
Lạm phát đang bào mòn ngân sách hộ gia đình, trong khi một số doanh nghiệp nội địa không thể chuyển toàn bộ chi phí tăng sang giá bán. Áp lực giá kéo dài làm môi trường chính trị trở nên nhạy cảm hơn, đặc biệt khi lãnh đạo đương nhiệm phải xử lý tác động dây chuyền từ tỷ giá đến giá cả và kỳ vọng của cử tri.
Ở bên ngoài, Washington cũng gây sức ép. Tổng thống Donald Trump từng chỉ trích Nhật Bản để đồng tiền giảm nhằm tạo lợi thế thương mại và nêu khả năng áp thuế nếu xu hướng tiếp diễn. Dù Nhật Bản nằm trong danh sách theo dõi của Bộ Tài chính Mỹ và chưa bị gắn nhãn “thao túng tiền tệ”, các cảnh báo công khai làm chi phí chính trị của yen yếu tăng lên.
Nhật Bản can thiệp tỷ giá bằng cách nào
Khi can thiệp, Bộ Tài chính ra quyết định và BOJ thực hiện giao dịch qua các ngân hàng lớn, thường bằng cách mua yen và bán USD để nâng giá yen.
Cơ chế can thiệp của Nhật dựa vào việc sử dụng dự trữ ngoại hối để giao dịch trên thị trường: mua yen/bán USD nhằm kéo yen mạnh lên, hoặc trường hợp ngược lại để làm yen yếu đi. Trọng tâm hiện nay là kịch bản hỗ trợ yen khi tỷ giá biến động mạnh.
Năm 2024, Nhật đã chi gần 100 tỷ USD để hỗ trợ yen. Khi đó, tỷ giá nhiều lần dao động gần mốc 160 yen đổi 1 USD, và thị trường xem đây có thể là “vùng nhạy cảm” dù giới chức không xác nhận đó là ranh giới chính thức.
Nguồn lực để can thiệp đến từ dự trữ ngoại hối, được nêu ở mức 1,16 nghìn tỷ USD tính đến tháng 11. Dự trữ này bao gồm nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ, và một phần đã được bán trong năm 2024 để tăng tiền mặt phục vụ hoạt động can thiệp.
Can thiệp có thể khiến tỷ giá biến động sốc trong vài giây, nhưng chỉ mang tính “câu giờ”
Can thiệp có thể đẩy yen tăng rất nhanh trong ngắn hạn, nhưng nếu không xử lý các vấn đề nền tảng, tỷ giá vẫn có thể quay lại xu hướng suy yếu.
Thông thường, cảnh báo bằng lời sẽ đi trước để “thăm dò” phản ứng thị trường. Cụm từ “hành động táo bạo” của Bộ trưởng Satsuki Katayama nằm ở mức cảnh báo cao, nhằm khiến nhà đầu cơ chùn tay trước khi có lệnh thật.
Nhật cũng thường giữ thị trường trong trạng thái đoán định vì hay tránh xác nhận ngay việc đã can thiệp. Thay vào đó, Bộ Tài chính công bố tổng chi tiêu can thiệp theo tháng, tạo áp lực tâm lý lên các vị thế đầu cơ ngắn hạn.
Nếu hành động diễn ra, tác động có thể rất mạnh: các lần can thiệp trước từng khiến yen tăng khoảng 2 yen trong vài giây và 4–5 yen trong vài giờ. Biến động kiểu này có thể xóa sổ cược ngắn hạn và khiến doanh nghiệp khó định giá, phòng hộ rủi ro tỷ giá trong thời gian biến động cao.
Dù vậy, can thiệp không phải “liều thuốc chữa khỏi”. Nó chủ yếu mua thời gian. Nếu chênh lệch chính sách tiền tệ, triển vọng tăng trưởng và các yếu tố kinh tế vĩ mô không thay đổi, yen vẫn có thể chịu áp lực giảm trở lại.
Về đối ngoại, Nhật có thêm dư địa vì Mỹ và Nhật đã thống nhất vào tháng 9 rằng can thiệp là chấp nhận được khi thị trường biến động quá mức. Nhật cũng cho biết mọi động thái sẽ được trao đổi trước với Washington, và nếu kết quả làm yen mạnh lên, khả năng vấp phản ứng tiêu cực từ Mỹ có thể thấp hơn.
“Nhật Bản sẽ ‘hành động táo bạo’ sớm.”
– Satsuki Katayama, Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao yen giảm dù BOJ đã nâng lãi suất?
Thị trường kỳ vọng BOJ sẽ phát tín hiệu cứng rắn hơn về các đợt tăng tiếp theo. Khi thông điệp sau cuộc họp bị đánh giá là thận trọng, nhà giao dịch bán yen vì cho rằng BOJ có thể chưa tăng lãi suất thêm trong thời gian tới.
Nhật Bản can thiệp tỷ giá bằng cách nào?
Bộ Tài chính quyết định can thiệp và BOJ thực hiện giao dịch qua các ngân hàng lớn. Để hỗ trợ yen, Nhật mua yen và bán USD, sử dụng dự trữ ngoại hối làm nguồn lực.
Can thiệp có thể tác động đến tỷ giá nhanh đến mức nào?
Các lần can thiệp trước từng khiến yen tăng khoảng 2 yen trong vài giây và 4–5 yen trong vài giờ, tạo biến động lớn cho nhà đầu cơ và doanh nghiệp cần phòng hộ rủi ro tỷ giá.
Dự trữ ngoại hối của Nhật được nêu ở mức bao nhiêu?
Dự trữ ngoại hối của Nhật được đề cập là 1,16 nghìn tỷ USD (tính đến tháng 11), bao gồm cả trái phiếu Kho bạc Mỹ; một phần đã được bán trong năm 2024 để tăng tiền mặt phục vụ can thiệp.