Mỹ trì hoãn áp thuế chip của ông Trump vì hạ nhiệt với Trung Quốc

Chính quyền Tổng thống Donald Trump hoãn áp thuế mới với chip bán dẫn nhập từ Trung Quốc đến 23/06/2027 (giờ Việt Nam), dù USTR kết luận Bắc Kinh dùng biện pháp phi thị trường làm suy yếu ngành chip Mỹ.

Quyết định trì hoãn diễn ra sau một thỏa thuận “hạ nhiệt” thương mại đạt được vào tháng 10 giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, trong bối cảnh Mỹ hoàn tất điều tra theo Mục 301 về chiến lược sản xuất chip của Trung Quốc.

Mỹ hoãn thuế bán dẫn Trung Quốc đến 23/06/2027

Mỹ sẽ không áp thuế mới với chip nhập từ Trung Quốc cho đến 23/06/2027 (giờ Việt Nam), và thuế với nhóm chip “nền tảng” hiện giữ ở mức 0 trong 18 tháng tới.

Lộ trình mới nêu rõ việc tăng thuế, nếu được thực hiện, sẽ chỉ có hiệu lực từ 23/06/2027. Thông báo cũng cho biết mức thuế tương lai sẽ “được công bố không ít hơn 30 ngày trước ngày đó”, tức thị trường vẫn có thời gian chuẩn bị nếu chính sách đổi hướng.

Động thái trì hoãn diễn ra sau kết quả điều tra gần một năm về lĩnh vực bán dẫn Trung Quốc. Cuộc điều tra khởi động vào 12/2024 dưới thời Tổng thống Joe Biden theo Mục 301, và USTR có nghĩa vụ pháp lý phải công bố kết luận trong vòng 12 tháng.

Bối cảnh chính trị đáng chú ý là thỏa thuận “ngừng leo thang” thương mại đạt được vào tháng 10 giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình trong cuộc gặp tại Hàn Quốc. Chính quyền Trump chọn giữ nguyên trạng thuế quan để không làm đổ vỡ thỏa thuận này, đồng thời vẫn để ngỏ hành động trong tương lai.

USTR kết luận Trung Quốc làm suy yếu ngành chip Mỹ bằng biện pháp phi thị trường

USTR cho rằng Trung Quốc dùng các biện pháp phi thị trường để hỗ trợ ngành chip trong nước và thúc đẩy thị trường nước ngoài phụ thuộc vào chip giá rẻ, thế hệ cũ.

Báo cáo kết luận Trung Quốc đã thiết kế chính sách giúp doanh nghiệp chip “bơm” sản lượng giá thấp ra thị trường quốc tế, từ đó tạo áp lực lên nhà cung cấp tại Mỹ và châu Âu, đồng thời gây hiệu ứng lan tỏa lên Liên minh châu Âu.

Nhóm bán dẫn bị nhắc đến là “foundational/legacy” (chip nền tảng, thế hệ cũ). Dù không phải loại tiên tiến nhất, chúng vẫn là thành phần quan trọng trong nhiều hệ thống thiết yếu như hàng không, ô tô, mạng viễn thông và thiết bị y tế.

USTR nhận định việc Trung Quốc nhắm tới “thống trị” ngành bán dẫn là không hợp lý, gây gánh nặng hoặc hạn chế thương mại của Mỹ, do đó có thể trở thành cơ sở cho hành động thương mại theo Mục 301.

Trong khu vực châu Âu, báo cáo nêu ví dụ Hà Lan từng tìm cách tạm thời giành quyền kiểm soát Nexperia Holding BV, một nhà sản xuất chip thuộc sở hữu Trung Quốc, với lý do an ninh quốc gia liên quan đến ngành ô tô.

USTR cũng cho biết sẽ tiếp tục theo dõi hiệu quả của các biện pháp hiện tại, tiến triển giải quyết vấn đề và nhu cầu hành động bổ sung. Tham khảo văn bản công bố: tài liệu trên Federal Register.

Thuế tiềm năng nhắm vào đầu vào bán dẫn, không nhắm vào điện thoại hay máy tính thành phẩm

Các mức thuế mới, nếu được áp, sẽ tập trung vào đầu vào bán dẫn sản xuất tại Trung Quốc như diode, transistor, silicon thô và mạch tích hợp, thay vì đánh vào hàng điện tử thành phẩm.

Thông báo nêu rõ thuế sẽ không áp lên sản phẩm hoàn thiện như smartphone hoặc máy tính, kể cả khi bên trong có chip sản xuất tại Trung Quốc. Thay vào đó, mục tiêu là các cấu phần/đầu vào cốt lõi trong chuỗi cung ứng bán dẫn.

Các mặt hàng đáp ứng tiêu chí trong thông báo và thuộc mã/nhóm HTSUS heading 9903.91.05 vẫn có thể chịu các loại phí hiện hành như chống bán phá giá, thuế đối kháng hoặc các khoản phí khác, và sẽ cộng thêm thuế mới nếu Mỹ kích hoạt cơ chế này.

Một thay đổi kỹ thuật khác sẽ có hiệu lực từ 23/12/2025 (giờ Việt Nam). Từ thời điểm đó, hàng hóa đủ điều kiện có xuất xứ Trung Quốc được đưa vào các khu ngoại thương (foreign trade zones) của Mỹ phải nhập theo “privileged foreign status” theo định nghĩa tại 19 CFR 146.41.

Quy định “privileged foreign status” khiến hàng hóa bị áp thêm nghĩa vụ thuế khi chính thức đưa vào thị trường Mỹ. Chỉ những mặt hàng được phân loại “domestic status” theo 19 CFR 146.43 mới tránh được các khoản phí bổ sung này.

Chiến lược “tạm hoãn nhưng sẵn khung pháp lý” giúp Mỹ linh hoạt nếu quan hệ Mỹ–Trung xấu đi

Việc đóng băng thuế ngay lúc này nhưng vẫn hoàn thiện khung áp thuế giúp chính quyền Trump giữ linh hoạt, có thể kích hoạt công cụ thương mại nhanh nếu căng thẳng với Trung Quốc tăng trở lại.

Trong khi cố giữ thỏa thuận tháng 10 với ông Tập, chính quyền Trump vẫn không loại trừ hành động tương lai. Cách tiếp cận này giống như “giữ sẵn công cụ”, vừa tránh gây sốc chính sách ngắn hạn, vừa duy trì đòn bẩy đàm phán.

Nội dung cũng nhắc tới một khuyến nghị từ thời Biden trong một vụ việc Mục 301 khác: đề xuất tăng gấp đôi thuế chip lên 50% vào cuối năm 2025. Tuy vậy, đề xuất này vẫn “để đó”, chưa được kích hoạt trong quyết định hiện tại.

Những câu hỏi thường gặp

Mỹ sẽ áp thuế mới với chip Trung Quốc từ khi nào?

Theo lộ trình được nêu, Mỹ hoãn bất kỳ tăng thuế mới nào cho đến 23/06/2027 (giờ Việt Nam). Mức thuế tương lai sẽ được công bố ít nhất 30 ngày trước thời điểm đó.

Những loại chip nào bị nhắm đến trong hồ sơ này?

Trọng tâm là nhóm bán dẫn “nền tảng/legacy” (thế hệ cũ), không phải chip tiên tiến. Đây là loại chip vẫn được dùng rộng rãi trong ô tô, hàng không, viễn thông và thiết bị y tế.

Thuế có đánh vào điện thoại, máy tính nhập khẩu có chứa chip Trung Quốc không?

Thông báo cho biết thuế tiềm năng không áp lên hàng hóa thành phẩm như smartphone hoặc máy tính, dù có dùng chip Trung Quốc. Thay vào đó, thuế nhắm vào đầu vào bán dẫn như diode, transistor, silicon thô và mạch tích hợp sản xuất tại Trung Quốc.

Thay đổi “privileged foreign status” có hiệu lực khi nào?

Quy định kỹ thuật này bắt đầu từ 23/12/2025 (giờ Việt Nam). Từ đó, một số hàng hóa đủ điều kiện có xuất xứ Trung Quốc đưa vào khu ngoại thương tại Mỹ phải vào diện “privileged foreign status”, có thể phát sinh thêm nghĩa vụ thuế khi đưa ra thị trường Mỹ.