Tòa án liên bang đã chặn luật của Texas buộc các kho ứng dụng phải xác minh độ tuổi người dùng trước khi tải app, khiến đạo luật dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1 không thể triển khai.
Phán quyết này có thể tác động rộng vì Texas là bang đi đầu với mô hình “xác minh tuổi ở cấp kho ứng dụng”, trong khi nhiều bang khác và Quốc hội Mỹ cũng đang xem xét các đề xuất tương tự cho phạm vi toàn quốc.
- Thẩm phán Robert Pitman ra lệnh tạm dừng Texas App Store Accountability Act (SB 2420) trước ngày có hiệu lực.
- Tòa cho rằng luật khó vượt qua bài kiểm tra Tu chính án thứ nhất (First Amendment), vì chưa chứng minh được “ít hạn chế nhất” để đạt mục tiêu.
- Vụ việc có thể trở thành tiền lệ cho các tranh luận cấp quốc gia về an toàn trẻ em, quyền riêng tư và kiểm duyệt trên kho ứng dụng.
Tòa án liên bang chặn luật Texas về xác minh độ tuổi trên kho ứng dụng
Thẩm phán Robert Pitman đã ban hành lệnh ngăn Texas App Store Accountability Act (SB 2420) có hiệu lực, qua đó tạm thời chặn yêu cầu kho ứng dụng phải xác minh độ tuổi trước khi người dùng tải ứng dụng.
Thẩm phán Pitman đã ký một lệnh của tòa để dừng đạo luật. Ông so sánh luật này giống như việc “yêu cầu mọi hiệu sách phải kiểm tra tuổi của mọi khách hàng ngay tại cửa và, với trẻ vị thành niên, phải có sự đồng ý của phụ huynh trước khi trẻ vào cửa và một lần nữa khi cố gắng mua sách”.
Dù chưa ra phán quyết cuối cùng về tính hợp pháp của luật, việc tạm chặn ở giai đoạn này cho thấy tòa nhận định Texas có thể khó thắng nếu tranh tụng tiếp tục.
Vụ kiện đầu tiên có thể định hình tranh luận toàn quốc về xác minh tuổi
Vì Texas là nơi đầu tiên thúc đẩy kiểu luật này, quyết định của tòa có thể ảnh hưởng tới các bang khác và cả Quốc hội Mỹ khi cân nhắc triển khai yêu cầu xác minh tuổi trên phạm vi toàn quốc.
Phán quyết được chú ý vì Utah và Louisiana đã thông qua các luật tương tự, còn Quốc hội Mỹ đang xem xét cách áp dụng ở cấp liên bang. Do đó, kết quả từ Texas có thể trở thành “tông giọng” cho các cuộc tranh luận sắp tới về quản trị nền tảng, quyền riêng tư, và quyền tiếp cận nội dung của người dùng vị thành niên.
Theo mô hình của Texas, các kho ứng dụng như Apple và Google sẽ phải kiểm tra độ tuổi, sau đó chuyển thông tin này cho nhà phát triển ứng dụng. Mục tiêu là ngăn trẻ em tiếp cận những ứng dụng không phù hợp. Ý tưởng ban đầu đến từ các nhóm vận động phụ huynh, và về sau một số công ty công nghệ lớn như Meta, Snap và X cũng vận động hành lang ủng hộ.
Các bên phản đối nói luật tạo cơ chế kiểm duyệt rộng và gây rủi ro dữ liệu cá nhân
Hiệp hội Computer & Communications Industry Association (đại diện một số công ty lớn) lập luận rằng luật có thể dẫn đến kiểm duyệt trên diện rộng và buộc trẻ em, phụ huynh cung cấp dữ liệu cá nhân chỉ để tải và dùng ứng dụng.
Tổ chức này đã khởi kiện để ngăn luật, với các thành viên gồm Apple, Google và Meta. Lập luận cốt lõi là luật “áp đặt một cơ chế kiểm duyệt rộng khắp lên toàn bộ vũ trụ ứng dụng di động” và khiến thanh thiếu niên phải vượt nhiều rào cản để truy cập nội dung trực tuyến. Họ cũng cho rằng yêu cầu về xác minh tuổi đồng nghĩa việc nhiều người dùng phải cung cấp dữ liệu nhạy cảm hơn mức cần thiết.
Một nhóm vận động học sinh cũng nộp đơn kiện riêng, cho rằng luật vi phạm hiến pháp do hạn chế loại nội dung (lời nói) mà trẻ em có thể tiếp cận. Phía Texas phản biện rằng đạo luật phù hợp hiến pháp và cần được cho phép thực thi.
Texas có thể kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Khu vực 5, nơi từng đảo ngược các lệnh chặn tương tự đối với một số quy định internet. Văn phòng Tổng chưởng lý Ken Paxton chưa xác nhận liệu có kháng cáo hay không.
Thẩm phán cho rằng luật khó vượt qua bài kiểm tra First Amendment
Tòa nhận định SB 2420 phải vượt qua tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhất theo First Amendment, trong đó bang phải chứng minh biện pháp là “ít hạn chế nhất” để đạt một lợi ích nhà nước mang tính bắt buộc, nhưng Texas chưa đáp ứng được.
Thẩm phán Pitman cho biết loại luật này phải qua phép thử “strict scrutiny”. Điều đó yêu cầu Texas chứng minh đây là “phương án ít hạn chế nhất để đạt một lợi ích nhà nước mang tính bắt buộc”. Ông kết luận Texas chưa đạt ngưỡng này và thậm chí có thể không đạt cả tiêu chuẩn thấp hơn, vì bang chưa chứng minh được cách làm có mối liên hệ thuyết phục với mục tiêu đề ra.
“Dù việc bảo vệ trẻ em trên mạng là quan trọng, cách thức để đạt mục tiêu đó phải phù hợp với Tu chính án thứ nhất. Dù mối quan ngại chính sách có thuyết phục đến đâu, và dù đồng thuận xã hội rằng vấn đề cần được xử lý có rộng đến đâu, Tòa vẫn bị ràng buộc bởi nguyên tắc thượng tôn pháp luật.”
– Robert Pitman, Thẩm phán liên bang, trích trong lệnh tòa
Apple và Google phản ứng khác nhau, trong khi Quốc hội Mỹ thúc đẩy hướng đi kết hợp
Apple phản đối mạnh mô hình Texas, còn Google phản đối phiên bản Texas nhưng thể hiện ủng hộ một cách tiếp cận khác ở California vì thu thập ít dữ liệu hơn; đồng thời Quốc hội Mỹ đang xem xét dự luật kết hợp hai hướng.
Apple được cho là không muốn luật này được ký ban hành. CEO Tim Cook được tường thuật đã gọi trực tiếp Thống đốc Greg Abbott để thuyết phục không ký. Trước đó, Apple cũng từng đối mặt với các đợt xem xét chống độc quyền tại nhiều khu vực pháp lý liên quan chính sách kho ứng dụng.
Google phản đối phiên bản của Texas, nhưng gần đây ủng hộ cách làm khác tại California, vốn được mô tả là thu thập ít dữ liệu người dùng hơn. Ở cấp liên bang, một tiểu ban thuộc Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện Mỹ đã thông qua bước đầu hai dự luật pha trộn ý tưởng từ cả phiên bản Texas và California.
Động thái thúc đẩy luật toàn quốc khiến Apple lo ngại đến mức Tim Cook gặp lãnh đạo ủy ban một ngày trước khi có cuộc bỏ phiếu về các dự luật. Song song đó, các công ty kho ứng dụng cũng bắt đầu tự điều chỉnh: Apple triển khai tính năng an toàn trẻ em mới trong năm nay, gồm cơ chế để phụ huynh chia sẻ “nhóm độ tuổi” của con với nhà phát triển ứng dụng.
Những câu hỏi thường gặp
Luật Texas về kho ứng dụng yêu cầu điều gì?
Luật SB 2420 yêu cầu kho ứng dụng xác minh độ tuổi người dùng trước khi họ tải ứng dụng, và trong một số trường hợp với trẻ vị thành niên có thể kéo theo cơ chế đồng ý của phụ huynh.
Vì sao tòa án chặn luật trước ngày có hiệu lực?
Thẩm phán cho rằng luật có khả năng không đáp ứng các tiêu chuẩn hiến pháp, đặc biệt là bài kiểm tra nghiêm ngặt theo First Amendment, nên ban hành lệnh tạm dừng để ngăn luật có hiệu lực trong khi vụ kiện được xem xét.
Phán quyết này có tác động gì ngoài Texas?
Vì Texas đi đầu với mô hình xác minh tuổi ở cấp kho ứng dụng, kết quả vụ kiện có thể ảnh hưởng đến các bang khác đã hoặc đang thông qua luật tương tự và tới các nỗ lực lập pháp ở Quốc hội Mỹ.
Texas có thể làm gì tiếp theo?
Bang Texas có thể kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Khu vực 5. Văn phòng Tổng chưởng lý Ken Paxton chưa xác nhận liệu sẽ kháng cáo hay không.