Nhà đầu tư cá nhân ở nước ngoài hầu như không thể mua trực tiếp cổ phiếu IPO “nóng” của các công ty AI Trung Quốc do yêu cầu mở tài khoản và quy định tham gia phức tạp, khiến họ bỏ lỡ các phiên tăng mạnh ngày chào sàn.
Trong bối cảnh nhiều cổ phiếu công nghệ Trung Quốc ghi nhận mức tăng đột biến khi niêm yết, nhu cầu từ thị trường toàn cầu là rõ rệt. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất nằm ở việc tiếp cận IPO trên sàn đại lục, đặc biệt với nhà đầu tư retail không cư trú tại Trung Quốc.
- IPO AI tại Trung Quốc có thể tăng hàng trăm phần trăm trong ngày đầu, nhưng nhà đầu tư cá nhân quốc tế rất khó tiếp cận.
- Mở tài khoản chứng khoán Trung Quốc thường đòi hỏi tài khoản ngân hàng trong nước và điều kiện cư trú/visa, kèm yêu cầu sở hữu cổ phiếu trước để vào “xổ số” IPO.
- Stock Connect giúp mua A-shares qua Hong Kong nhưng thường chưa bao gồm cổ phiếu mới niêm yết; quỹ offshore là lựa chọn thay thế nhưng mang tính gián tiếp và hạn chế.
Nhà đầu tư nước ngoài bị chặn khỏi các IPO AI “nóng” tại Trung Quốc
Nhà đầu tư cá nhân quốc tế phần lớn không thể mua trực tiếp IPO trên sàn Trung Quốc đại lục, dù nhiều cổ phiếu AI tăng rất mạnh khi bắt đầu giao dịch.
MetaX Integrated Circuits, một công ty sản xuất chip, ghi nhận giá cổ phiếu tăng gần 700% khi bắt đầu giao dịch tại Thượng Hải tuần trước. Trước đó trong tháng, Moore Threads có mức tăng hơn 400% ngay trong ngày giao dịch đầu tiên.
Dù mức quan tâm từ thị trường toàn cầu cao, nhà đầu tư retail nước ngoài thường “đụng tường” khi cố tiếp cận các đợt chào bán lần đầu (IPO) tại Trung Quốc đại lục, do cấu trúc tài khoản và điều kiện tham gia được kiểm soát chặt.
Yêu cầu tài khoản khiến việc mua A-shares trực tiếp gần như bất khả thi
Để mở tài khoản với công ty chứng khoán Trung Quốc, nhà đầu tư thường phải có tài khoản ngân hàng Trung Quốc trước, tạo rào cản lớn cho người sống ở nước ngoài.
Chris Zhang, giám đốc điều hành tại China Fortune Securities Company, cho biết điều này khiến việc tham gia gần như không thể với nhà đầu tư cá nhân quốc tế nếu không mở tài khoản qua môi giới Trung Quốc.
“Điều đó thậm chí là không thể. Trừ khi họ mở tài khoản với một công ty môi giới Trung Quốc.”
– Chris Zhang, Giám đốc điều hành, China Fortune Securities Company (CNBC)
Việc mở tài khoản ngân hàng thường cần bằng chứng cư trú tại Trung Quốc hoặc thị thực Trung Quốc còn hiệu lực. Ngoài ra, người nước ngoài còn được yêu cầu đã sở hữu cổ phiếu niêm yết tại đại lục trước khi có thể tham gia cơ chế “xổ số” phân bổ cổ phiếu IPO.
Một vấn đề khác là đa số ngân hàng nước ngoài không có sắp xếp phù hợp với các công ty môi giới Trung Quốc để hỗ trợ khách hàng mở các tài khoản cần thiết. Điều này khiến quy trình trở nên không khả thi với phần lớn cá nhân đang sinh sống ngoài Trung Quốc.
Chỉ một nhóm người nước ngoài đủ điều kiện giao dịch trực tiếp A-shares
Chỉ một số đối tượng người nước ngoài nhất định mới có thể mở tài khoản chứng khoán để giao dịch A-shares trực tiếp tại Trung Quốc đại lục.
Hướng dẫn của chính quyền Thượng Hải nêu rõ điều kiện mở tài khoản A-shares. Theo đó, người có tình trạng thường trú có thể đủ điều kiện. Một số trường hợp khác gồm người nước ngoài đang làm việc tại Trung Quốc, hoặc người làm việc ở nước ngoài nhưng nhận thù lao bằng cổ phần tại doanh nghiệp niêm yết A-shares.
Stock Connect giúp mua A-shares qua Hong Kong nhưng không giải quyết được IPO
Stock Connect cho phép nhà đầu tư nước ngoài mua A-shares qua môi giới Hong Kong mà không cần tài khoản onshore, nhưng thường không hỗ trợ tiếp cận cổ phiếu mới niêm yết hoặc IPO.
Nhiều nhà đầu tư toàn cầu dùng Stock Connect vì cơ chế kết nối giữa sàn Hong Kong và sàn đại lục, giúp tiếp cận cổ phiếu của nhau. Tuy nhiên, công cụ này “không giúp nhiều” với các công ty vừa niêm yết, và các môi giới Hong Kong cũng có yêu cầu riêng như số dư tối thiểu và biểu mẫu công bố rủi ro.
Theodore Shou, giám đốc đầu tư tại Skybound Capital, nhấn mạnh cổ phiếu mới niêm yết thường chưa được đưa vào Stock Connect và có thể cần vài tuần đến vài tháng nếu đáp ứng điều kiện.
“Stock Connect không hoạt động vì cổ phiếu mới niêm yết chưa được đưa vào Stock Connect. Thông thường cần vài tuần đến vài tháng để cổ phiếu đủ điều kiện.”
– Theodore Shou, Giám đốc đầu tư, Skybound Capital
Cổ phiếu mới niêm yết có thể phải chờ vài tháng mới được đưa vào Stock Connect
Để vào Stock Connect, doanh nghiệp phải đạt các tiêu chuẩn như thanh khoản giao dịch và giá trị vốn hóa, nên cổ phiếu mới niêm yết thường phải chờ vài tháng để có dữ liệu giao dịch.
Các tiêu chí như mức độ hoạt động giao dịch đủ lớn và vốn hóa thị trường khiến doanh nghiệp cần thời gian xây lịch sử giao dịch trước khi được xét vào danh sách. Với “northbound trading” (nhà đầu tư nước ngoài và Hong Kong mua cổ phiếu đại lục), quyền truy cập thường chỉ khả dụng “thường là vài tháng sau khi niêm yết”.
Ngay cả khi đã qua thời gian chờ, vẫn có khả năng một số cổ phiếu như Moore Threads hoặc MetaX không được đưa vào Stock Connect, tùy việc đáp ứng tiêu chuẩn.
Quỹ offshore là lựa chọn cho nhà đầu tư retail nhưng chỉ mang tính gián tiếp
Nhà đầu tư retail ở nước ngoài có thể tiếp cận A-shares và đôi khi cả IPO thông qua các quỹ đặt ngoài Trung Quốc, nhưng mức phân bổ IPO thường nhỏ và tác động hạn chế.
Theo giải thích của Theodore Shou, nhà đầu tư quan tâm các IPO trên STAR Market như Moore Threads và MetaX có thể rót vốn vào các quỹ ngoài Trung Quốc chuyên mua A-shares; các quỹ này thường có tham gia IPO.
STAR Market là sàn công nghệ của Thượng Hải, thường được so sánh với Nasdaq, tập trung vào các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học. Sàn có yêu cầu lợi nhuận “thoáng” hơn, nhưng quy định với nhà đầu tư retail nước ngoài lại nghiêm ngặt hơn.
Shou lưu ý việc tham gia thông qua quỹ là gián tiếp và “rất hạn chế”, do lượng phân bổ IPO thường rất nhỏ so với quy mô danh mục quỹ.
Chênh lệch hiệu suất cho thấy mức cơ hội nhà đầu tư nước ngoài đang bỏ lỡ
Các chỉ số cho thấy nhóm cổ phiếu công nghệ Trung Quốc đang vượt trội so với chỉ số chung, làm nổi bật cơ hội mà nhà đầu tư nước ngoài khó tiếp cận ở giai đoạn IPO.
CSI 300 Information Technology Index (nhóm công ty công nghệ thông tin trong CSI 300) tăng 32% từ đầu năm đến nay. Trong khi đó, chỉ số tham chiếu CSI 300 tăng 17%. Tại Hong Kong, Hang Seng Tech Index tăng 24% từ đầu năm đến nay.
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao nhà đầu tư cá nhân quốc tế khó mua IPO tại Trung Quốc đại lục?
Do yêu cầu mở tài khoản môi giới tại Trung Quốc thường đòi hỏi có tài khoản ngân hàng Trung Quốc, kèm điều kiện cư trú/visa còn hiệu lực và các quy định bổ sung như tham gia “xổ số” IPO. Các rào cản này khiến phần lớn người sống ở nước ngoài không thể tiếp cận trực tiếp.
Stock Connect có giúp mua cổ phiếu mới niêm yết hoặc tham gia IPO không?
Stock Connect giúp mua A-shares qua môi giới Hong Kong mà không cần tài khoản onshore, nhưng thường chưa bao gồm cổ phiếu mới niêm yết. Theo đánh giá trong bài, cổ phiếu mới có thể mất vài tuần đến vài tháng để đủ điều kiện, nên Stock Connect không phải giải pháp cho IPO ngay lập tức.
Nhà đầu tư ở nước ngoài có cách nào tiếp cận STAR Market IPO không?
Một lựa chọn là đầu tư gián tiếp qua các quỹ đặt ngoài Trung Quốc có mua A-shares và thường tham gia IPO. Tuy nhiên, mức phân bổ IPO của quỹ có thể rất nhỏ so với tổng danh mục, nên mức độ “tham gia” thực tế thường hạn chế.