Cựu lãnh đạo Facebook Chris Kelly cảnh báo ngành AI phải nhanh chóng tăng hiệu suất sử dụng điện, vì các trung tâm dữ liệu mới đang đòi hỏi công suất khổng lồ và có nguy cơ đẩy chi phí điện tăng mạnh.
Cuộc đua mở rộng hạ tầng AI đang tạo áp lực lên lưới điện và hóa đơn của hộ gia đình. Khi chi phí điện bán buôn tăng để đáp ứng nhu cầu dự báo của trung tâm dữ liệu, người tiêu dùng có thể phải trả trước cho những khoản đầu tư hạ tầng đắt đỏ ngay cả khi nhu cầu thực tế không đạt kỳ vọng.
- Chris Kelly cho rằng tối ưu hiệu suất điện sẽ quyết định lợi thế cạnh tranh của các công ty AI.
- Chi phí xây trung tâm dữ liệu và áp lực lưới điện đang phản ánh vào hóa đơn điện của người dân.
- Dự báo nhu cầu điện cho trung tâm dữ liệu có thể bị thổi phồng do tính trùng lặp dự án và độ bất định.
Hiệu suất điện sẽ là lợi thế cạnh tranh cốt lõi của ngành AI
Chris Kelly nhận định các công ty AI muốn dẫn đầu phải tìm cách dùng ít điện hơn, vì trung tâm dữ liệu đang tiêu tốn công suất ở cấp độ “tỷ watt”.
Chris Kelly, từng là giám đốc quyền riêng tư (chief privacy officer) và tổng cố vấn pháp lý (general counsel) của Facebook, nói với CNBC rằng việc làm cho AI hiệu quả hơn sẽ ngày càng quan trọng. Ông so sánh não người chỉ tiêu thụ khoảng 20 watt, trong khi các cơ sở AI mới có thể cần mức công suất lớn hơn rất nhiều.
Thông điệp chính là tối ưu hóa hiệu suất tính toán không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà sẽ tác động trực tiếp đến chi phí vận hành trung tâm dữ liệu. Theo Kelly, bên nào tìm ra cách cắt giảm chi phí trung tâm dữ liệu sẽ có lợi thế rõ rệt trong cuộc cạnh tranh AI.
“Tôi nghĩ việc tìm ra hiệu suất sẽ là một trong những điều then chốt mà các ông lớn AI sẽ hướng tới.”
– Chris Kelly, cựu lãnh đạo Facebook, phát biểu trên CNBC
Trung tâm dữ liệu AI đang làm lưới điện căng thẳng hơn
Việc xây trung tâm dữ liệu quy mô lớn khiến câu hỏi “điện sẽ đến từ đâu” trở nên cấp bách, trong bối cảnh lưới điện đã chịu nhiều áp lực.
Nvidia và OpenAI từng công bố kế hoạch vào tháng 9 về các trung tâm dữ liệu cần tối thiểu 10 gigawatt điện. Mức này được mô tả là tương đương đủ để vận hành khoảng 8 triệu hộ gia đình Mỹ trong một năm, và xấp xỉ mức New York City dùng vào những ngày cao điểm mùa hè năm 2024, dựa trên số liệu của New York Independent System Operator.
Chi phí mô hình AI trở thành tâm điểm sau DeepSeek
Áp lực chi phí tăng khi xuất hiện các mô hình ngôn ngữ lớn miễn phí với mức chi phát triển thấp hơn đáng kể so với nhiều đối thủ Mỹ.
Sau khi DeepSeek công bố một mô hình ngôn ngữ lớn miễn phí vào tháng 12/2024, lo ngại về chi phí phát triển AI tăng lên. Công ty Trung Quốc này nói rằng chi phí phát triển dưới 6 triệu USD, thấp hơn rất nhiều so với những gì nhiều đối thủ Mỹ đã chi.
Các công ty Trung Quốc và mô hình mã nguồn mở có thể mở rộng tiếp cận AI
Chris Kelly dự báo sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp Trung Quốc vươn lên, nhờ khả năng tiếp cận chip và sự lan tỏa của mô hình mã nguồn mở.
Kelly cho rằng các công ty Trung Quốc có thể trở thành người chơi lớn hơn trong thời gian tới. Ông cũng nhắc đến việc Tổng thống Donald Trump gần đây phê duyệt việc bán chip H200 của Nvidia sang Trung Quốc.
Theo Kelly, các mô hình mã nguồn mở từ Trung Quốc có thể giúp nhiều người tiếp cận năng lực tính toán và công cụ AI “cơ bản”, qua đó làm thay đổi cấu trúc chi phí và tốc độ phổ cập công nghệ.
Người tiêu dùng đối mặt hóa đơn điện tăng do “làn sóng” trung tâm dữ liệu
Ngay cả những trung tâm dữ liệu chưa xây xong cũng có thể làm giá điện tăng, khiến hộ gia đình có nguy cơ gánh chi phí hạ tầng phục vụ dự báo nhu cầu.
Làn sóng xây dựng cơ sở dữ liệu đã bắt đầu phản ánh vào hóa đơn điện. Một rủi ro được nêu là khách hàng thông thường có thể phải trả tiền cho hạ tầng đắt đỏ, trong khi nhu cầu thực tế có thể thấp hơn nếu dự báo tải (load forecast) sai.
Trên lưới điện lớn nhất Mỹ là PJM Interconnection, người tiêu dùng được cho là sẽ chi 16,6 tỷ USD để đảm bảo nguồn cung điện tương lai cho các trung tâm dữ liệu trong giai đoạn 2025–2027, theo một báo cáo giám sát công bố trong tháng. PJM cung cấp điện cho hơn 65 triệu người ở 13 bang, gồm Virginia, nơi có cụm trung tâm dữ liệu lớn nhất thế giới.
“Rất nhiều người trong chúng tôi lo ngại rằng chúng tôi đang trả tiền hôm nay cho một trung tâm dữ liệu vào ngày mai. Điều đó hơi đáng sợ nếu bạn không thực sự tin vào dự báo tải.”
– Abe Silverman, cựu tổng cố vấn Hội đồng Tiện ích Công New Jersey (2019–2023)
Dự báo bùng nổ trung tâm dữ liệu có thể bị thổi phồng
Một phần dự báo nhu cầu điện cho trung tâm dữ liệu có thể không chính xác do dự án bị tính trùng, khi nhà phát triển khảo sát nhiều địa điểm trước khi chốt.
Chi phí điện sinh hoạt đã tăng ở các bang có hoạt động trung tâm dữ liệu mạnh. Tháng 9, giá điện dân dụng tăng 20% tại Illinois, 12% tại Ohio và 9% tại Virginia so với cùng kỳ năm trước, theo số liệu do Cơ quan Thông tin Năng lượng Liên bang Mỹ (EIA) cung cấp. Cả ba đều nằm trong nhóm 5 thị trường trung tâm dữ liệu lớn nhất toàn quốc.
Joe Bowring, người đứng đầu Monitoring Analytics, cho biết chi phí điện cho trung tâm dữ liệu sẽ phản ánh trực tiếp lên hóa đơn hộ gia đình thông qua giá điện bán buôn: khi chi phí điện bán buôn tăng thì người dân trả nhiều hơn, khi giảm thì trả ít hơn.
PJM dự báo các trung tâm dữ liệu sẽ cần thêm 30 gigawatt vào năm 2030, theo báo cáo dự báo tải của PJM tại tài liệu dự báo tải 2025 của PJM. Tuy nhiên, có bất định về việc nhu cầu này có thực sự xảy ra hay không. Cathy Kunkel, chuyên gia tư vấn tại Institute for Energy Economics and Financial Analysis, nói rằng nhà phát triển thường “xem xét nhiều địa điểm”, khiến dự báo có thể đếm trùng một số dự án.
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao ngành AI cần dùng ít điện hơn?
Vì các trung tâm dữ liệu phục vụ AI đang mở rộng nhanh và có thể cần công suất ở quy mô gigawatt, tạo áp lực lên lưới điện và làm tăng chi phí vận hành. Chris Kelly cho rằng tối ưu hiệu suất điện sẽ là yếu tố then chốt để giảm chi phí trung tâm dữ liệu và tạo lợi thế cạnh tranh.
10 gigawatt điện cho trung tâm dữ liệu có ý nghĩa gì?
Mức tối thiểu 10 gigawatt được mô tả là đủ để vận hành khoảng 8 triệu hộ gia đình Mỹ trong một năm và gần tương đương mức tiêu thụ điện của New York City vào những ngày cao điểm mùa hè năm 2024, dựa trên số liệu của New York Independent System Operator.
Người dân có thể bị ảnh hưởng thế nào khi trung tâm dữ liệu bùng nổ?
Giá điện có thể tăng khi cơ quan vận hành lưới và thị trường điện chuẩn bị hạ tầng, nguồn cung cho nhu cầu dự báo của trung tâm dữ liệu. Trên lưới PJM, báo cáo giám sát nêu người tiêu dùng có thể chi 16,6 tỷ USD giai đoạn 2025–2027 để “bảo đảm” nguồn cung tương lai cho trung tâm dữ liệu.
Tại sao dự báo nhu cầu điện của trung tâm dữ liệu có thể không chính xác?
Vì nhà phát triển trung tâm dữ liệu thường cân nhắc nhiều địa điểm trước khi quyết định, khiến một số dự án có thể bị tính trùng trong các dự báo tổng hợp. Do đó, con số nhu cầu điện tương lai có thể cao hơn thực tế nếu không điều chỉnh trùng lặp và tỷ lệ triển khai.