Đại học Thanh Hoa đang trở thành trung tâm tăng tốc AI của Trung Quốc, nhờ kết hợp nghiên cứu hàn lâm với chính sách nhà nước và hệ sinh thái khởi nghiệp, thể hiện rõ qua làn sóng bằng sáng chế, chip AI và các mô hình mới do sinh viên phát triển.
Sự nổi lên của các startup AI do cựu sinh viên sáng lập đã củng cố niềm tin rằng các nhóm nghiên cứu Trung Quốc có thể cạnh tranh trực tiếp về mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và công nghệ nền tảng, trong khi cuộc đua nhân lực và bằng sáng chế ngày càng quyết liệt.
- Thanh Hoa được hậu thuẫn mạnh từ chính sách, biến AI thành ưu tiên cấp quốc gia.
- Trường tăng tốc thương mại hóa thông qua startup, chip AI và các hệ thống phục vụ y sinh.
- Trung Quốc mở rộng “đường ống” nhân lực AI, nhưng Mỹ vẫn dẫn về mức độ ảnh hưởng và các mô hình hàng đầu.
Thanh Hoa trở thành biểu tượng mới của cuộc đua AI tại Trung Quốc
Thanh Hoa đang thu hút chú ý toàn cầu vì tốc độ tăng bằng sáng chế, hệ sinh thái nghiên cứu mạnh và các startup AI do cựu sinh viên dẫn dắt, tạo cảm giác Trung Quốc có thể cạnh tranh trực diện trong cuộc đua LLM.
Trường nằm ở phía tây bắc Bắc Kinh, trải rộng khoảng 1.200 mẫu Anh. Vào những buổi chiều thường nhật, sinh viên khoa học và kỹ thuật đông kín khuôn viên, với các hoạt động đời sống như cầu lông gần cổng phía đông.
Tại Phòng thí nghiệm Não bộ và Trí tuệ, các nhóm nghiên cứu làm việc trong không gian yên tĩnh, dùng bảng trắng đầy công thức để tìm hiểu cách não người xử lý tư duy. Bối cảnh này phản ánh trọng tâm của trường: từ nền tảng khoa học đến ứng dụng AI.
Sự nổi lên của DeepSeek, một startup AI do cựu sinh viên sáng lập, được mô tả như một cú hích tâm lý trên campus. Một nghiên cứu sinh tại Thanh Hoa nhận định thành công của DeepSeek cho thấy “một đội Trung Quốc có thể dẫn đầu trong cuộc đua LLM”.
Hậu thuẫn của chính phủ biến nghiên cứu AI trên campus thành ưu tiên quốc gia
Chính sách công nghệ của Bắc Kinh, với AI là trọng tâm, đang gắn chặt với Thanh Hoa thông qua ưu đãi thuế, trợ cấp và hỗ trợ chính sách, giúp nghiên cứu và startup gọi vốn lớn nhanh hơn.
Chương trình nghị sự công nghệ của Trung Quốc thúc đẩy doanh nghiệp tham gia phát triển “công nghệ then chốt”, trong đó AI đứng đầu. Các chính sách đi kèm gồm ưu đãi thuế, trợ cấp và hỗ trợ hành lang pháp lý để tăng tốc nghiên cứu và ứng dụng.
Những nhà sáng lập như Liang Wenfeng của DeepSeek được nhắc đến như ví dụ về việc huy động lượng vốn đầu tư mạo hiểm lớn trong bối cảnh được nhà nước ủng hộ. Một số hình ảnh truyền thông nhà nước cũng thể hiện mức độ ưu tiên của AI trong chiến lược quốc gia.
Thanh Hoa cũng là nơi cung cấp nhân sự AI cấp cao cho các tập đoàn lớn như Alibaba và ByteDance. Trong phòng thí nghiệm, nhóm nghiên cứu phát triển chip AI tên Accel nhằm cạnh tranh với sản phẩm của Nvidia, thể hiện tham vọng làm chủ hạ tầng tính toán.
Trường còn phát triển DrugCLIP, hệ thống hướng tới rút ngắn thời gian khám phá thuốc, và phương pháp huấn luyện Absolute Zero Reasoner, cho phép mô hình AI tự huấn luyện mà không cần dữ liệu do con người cung cấp.
Theo LexisNexis, giai đoạn 2005 đến hết 2024, Thanh Hoa đã nộp 4.986 bằng sáng chế liên quan AI và machine learning, riêng năm 2024 có hơn 900 bằng. Cũng theo nội dung được nêu, Trung Quốc hiện chiếm hơn một nửa tổng số “họ bằng sáng chế AI” đang hoạt động trên toàn cầu.
“Đây là một sự dịch chuyển đáng kinh ngạc về đổi mới trong chưa đầy một thập kỷ, và nó phản ánh nỗ lực có chủ đích của Trung Quốc nhằm trở thành siêu cường AI.”
– Marco Richter, Giám đốc cấp cao phụ trách phân tích và chiến lược SHTT, LexisNexis
Đường ống nhân lực AI của Trung Quốc mở rộng từ giáo dục phổ thông đến đại học
Trung Quốc đẩy mạnh đào tạo AI từ bậc tiểu học và sản xuất lượng lớn cử nhân STEM, tạo nền nhân lực lớn cho nghiên cứu và triển khai AI, trong đó Thanh Hoa là điểm hội tụ đào tạo và R&D.
Giảng dạy AI tại Trung Quốc được mô tả là bắt đầu từ cấp tiểu học song hành với toán và ngôn ngữ, giúp hình thành lực lượng lao động lớn. Theo số liệu trích từ Center for Strategic and International Studies, năm 2020 Trung Quốc có 3,57 triệu sinh viên tốt nghiệp STEM, so với 820.000 của Mỹ.
Truyền thông nhà nước sau đó đưa tin số lượng tốt nghiệp STEM hằng năm đạt 5 triệu. Dòng nhân lực này tạo nền để các trường lớn như Thanh Hoa duy trì mật độ nghiên cứu, cuộc thi kỹ sư và dự án mô hình mới.
Andrew Chi-Chih Yao, người duy nhất của Trung Quốc giành giải Turing, đã trở về giảng dạy tại Thanh Hoa sau thời gian làm việc tại Princeton, Stanford và MIT. Việc thu hút các nhà khoa học hàng đầu giúp nâng tiêu chuẩn đào tạo và nghiên cứu.
Sinh viên Thanh Hoa tăng tốc xây mô hình AI và hạ tầng dùng chung trong trường
Sinh viên và nhóm nghiên cứu tại Thanh Hoa đang phát triển mô hình mới, tổ chức các cuộc thi tác tử AI và triển khai nền tảng tính toán trợ giá, đưa AI thành công cụ mặc định cho nhiều ngành trong campus.
Năm 2023, hai sinh viên đại học Guan Wang và William Chen tạo một mô hình AI lấy cảm hứng từ “lý luận phân tầng” của con người. Theo mô tả, đến đầu 2025 mô hình này vượt một số hệ thống lớn hơn của OpenAI và Anthropic trong các bài kiểm tra suy luận và Sudoku phức tạp.
Công cụ AI xuất hiện rộng khắp trong trường khi nhiều lĩnh vực dựa vào mô hình để nghiên cứu. Các cuộc thi xây dựng tác tử chuyên biệt diễn ra thường xuyên, tạo môi trường thực hành và kiểm thử nhanh các ý tưởng mới.
Tháng 9, trường ra mắt một nền tảng tính toán AI được trợ giá cho toàn bộ sinh viên, theo thông tin được Bloomberg nêu.
Mỹ vẫn dẫn trước về mức độ ảnh hưởng bằng sáng chế và các mô hình AI nổi bật
Dù Trung Quốc tăng tốc về số lượng bằng sáng chế và nhân lực, Mỹ vẫn được ghi nhận dẫn đầu về tác động bằng sáng chế và số mô hình AI đáng chú ý, phản ánh lợi thế về chất lượng và hệ sinh thái sản phẩm.
Thông tin được nêu cho thấy Harvard và MIT xếp cao hơn về mức độ ảnh hưởng bằng sáng chế. Theo Stanford AI Index Report, năm 2024 các tổ chức của Mỹ tạo ra 40 mô hình AI “đáng chú ý”, trong khi Trung Quốc có 15.
Về nhân lực tinh hoa, theo Information Technology and Innovation Foundation, tỷ lệ của Trung Quốc trong nhóm 2% nhà nghiên cứu AI hàng đầu thế giới tăng từ 10% (2019) lên 26% (2022). Trong cùng giai đoạn, tỷ lệ của Mỹ giảm từ 35% xuống 28%.
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao Đại học Thanh Hoa được xem là trung tâm AI chiến lược của Trung Quốc?
Vì trường hội tụ nghiên cứu AI quy mô lớn, liên kết chặt với chương trình nghị sự công nghệ quốc gia, đồng thời có hệ sinh thái cựu sinh viên và startup giúp chuyển hóa nghiên cứu thành sản phẩm, hạ tầng và bằng sáng chế.
Thanh Hoa đã nộp bao nhiêu bằng sáng chế AI trong giai đoạn 2005–2024?
Theo LexisNexis, Thanh Hoa nộp 4.986 bằng sáng chế AI và machine learning từ 2005 đến hết 2024, riêng năm 2024 có hơn 900 bằng.
Trung Quốc và Mỹ khác nhau thế nào trong cuộc đua mô hình AI nổi bật?
Theo Stanford AI Index Report, năm 2024 Mỹ tạo ra 40 mô hình AI đáng chú ý, còn Trung Quốc có 15. Nội dung cũng nêu Mỹ vẫn dẫn trước về bằng sáng chế có ảnh hưởng và các mô hình top-performing.
Nền tảng tính toán AI trợ giá cho sinh viên Thanh Hoa là gì?
Đó là một nền tảng cung cấp tài nguyên tính toán AI được trường trợ giá để mọi sinh viên có thể sử dụng, được đề cập là ra mắt vào tháng 9 theo thông tin do Bloomberg nêu.