Nga tiếp tục hoãn chuyến bay đầu tiên của tên lửa Soyuz-5 vì cần thêm các bài kiểm tra cho hệ thống trên tàu và thiết bị mặt đất.
Việc lùi lịch cho thấy chương trình tên lửa của Nga vẫn đối mặt chuỗi trở ngại kéo dài nhiều năm, trong bối cảnh Soyuz-5 được kỳ vọng tăng năng lực phóng thương mại và giữ vai trò cạnh tranh với các mô hình khai thác không gian tư nhân.
- Lịch phóng Soyuz-5 bị dời do yêu cầu kiểm tra bổ sung hệ thống và hạ tầng.
- Dự án Baiterek tại Baikonur là hợp tác Nga–Kazakhstan và là điểm then chốt cho kế hoạch phóng.
- Các sự cố tại Baikonur cùng tác động từ trừng phạt khiến tiến độ và uy tín chương trình không gian Nga chịu áp lực.
Việc phóng Soyuz-5 bị hoãn vì cần thử nghiệm bổ sung
Roscosmos cho biết Nga và Kazakhstan lùi chuyến phóng Soyuz-5 để hoàn tất thêm các bài kiểm tra hệ thống trên tên lửa và thiết bị mặt đất trước khi chốt ngày bay mới.
Roscosmos, cơ quan không gian nhà nước của Nga, đã thông báo việc Nga và Kazakhstan hoãn chuyến phóng đầu tiên của Soyuz-5 do nhu cầu thử nghiệm bổ sung. Trọng tâm là quá trình xác nhận an toàn, độ tin cậy của hệ thống lắp trên tên lửa và các hạng mục hỗ trợ trên mặt đất.
Soyuz-5 trước đó được lên kế hoạch cất cánh trước khi kết thúc năm 2024 từ tổ hợp Baiterek mới xây tại sân bay vũ trụ Baikonur (Kazakhstan). Sau quyết định hoãn, thời điểm phóng mới sẽ được xác định sau khi hoàn tất toàn bộ thử nghiệm cần thiết và các bên tham gia chương trình thống nhất công tác phối hợp.
Tổ hợp Baiterek tại Baikonur là nền tảng cho kế hoạch phóng Soyuz-5
Baiterek là dự án liên doanh Nga–Kazakhstan, tận dụng cơ sở Baikonur, nơi đã phục vụ như một bãi phóng chủ lực của chương trình không gian Nga trong nhiều thập kỷ.
Dự án Baiterek được xây dựng để khai thác các hạ tầng hiện có ở Baikonur, đồng thời bổ sung tổ hợp mới nhằm phục vụ các nhiệm vụ phóng tiếp theo. Việc phụ thuộc vào một địa điểm chiến lược như Baikonur cũng khiến tiến độ dễ bị ảnh hưởng khi phát sinh yêu cầu sửa chữa hoặc thay đổi kế hoạch khai thác bãi phóng.
Trừng phạt quốc tế sau 2014 và 2022 làm phức tạp tiến độ phát triển
Các lệnh trừng phạt sau 2014 và tăng mạnh từ 2022 đã hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ, linh kiện, qua đó gây áp lực lên tiến độ và năng lực duy trì hiện đại hóa của ngành không gian Nga.
Chương trình Soyuz-5 gặp trở ngại ban đầu sau sự kiện Nga sáp nhập Crimea năm 2014, kéo theo trừng phạt quốc tế. Các hạn chế này được nêu là đã làm thu hẹp khả năng tiếp cận một số công nghệ và linh kiện quan trọng cho phát triển hệ thống không gian.
Sau khi Nga mở rộng chiến sự tại Ukraine vào tháng 2/2022, các biện pháp trừng phạt từ nhiều nước phương Tây tiếp tục gia tăng. Theo mô tả trong nội dung, các hạn chế không chỉ tác động đến lịch phát triển tên lửa mà còn làm suy giảm năng lực của ngành không gian Nga trong việc duy trì đà tiến bộ công nghệ.
Bãi phóng Baikonur bị hư hại, các chuyến bay có người lái bị gián đoạn
Một sự cố tại Baikonur làm hư hại bãi phóng và dẫn tới việc tạm dừng các lần phóng có người lái, với kế hoạch sửa chữa kéo dài tới cuối tháng 2/2026.
Cuối tháng 11, một bãi phóng ở Baikonur bị hư hại trong một lần phóng đưa phi hành đoàn lên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Sự việc khiến các chuyến bay có người lái từ cơ sở này bị dừng tạm thời, và Roscosmos cho biết việc sửa chữa sẽ hoàn tất vào cuối tháng 2/2026, lùi 1 năm so với mốc tháng 2/2025.
Ngày 27/11, trong lần phóng tàu Soyuz MS-28 lên ISS, chương trình gặp thách thức lớn khi một bộ phận ở mô-đun dịch vụ gặp trục trặc. Sau đó Roscosmos đã đình chỉ toàn bộ các vụ phóng có người lái. Thông tin về mức độ nghiêm trọng của sự kiện cũng được đề cập trong bài cập nhật liên quan tới tiến độ sửa chữa bãi phóng Baikonur.
Việc tạm dừng này ảnh hưởng trực tiếp đến các cam kết của Nga với ISS và gây sức ép lên hình ảnh một đối tác đáng tin cậy trong hoạt động bay có người lái. Trong bối cảnh ISS vận hành theo lịch trình phối hợp chặt chẽ, gián đoạn từ một bên tham gia có thể tạo hiệu ứng dây chuyền về kế hoạch phóng, luân chuyển phi hành đoàn và đảm bảo vận hành.
Các nhiệm vụ phóng không đồng đều, nhưng vẫn ghi nhận chuyến Soyuz 2.1a thành công
Dù một số kế hoạch bị gián đoạn, Nga vẫn thực hiện thành công một vụ phóng Soyuz 2.1a ngày 25/12 và dự kiến có thêm một vụ phóng Soyuz ngày 28/12.
Một tên lửa đẩy Proton-M dự kiến phóng ngày 15/12 từ Baikonur đã không diễn ra. Dòng Proton-M vốn được sử dụng rộng rãi cho các nhiệm vụ phóng vệ tinh thương mại và chính phủ của Nga, nên việc không thực hiện được lịch phóng tiếp tục cho thấy áp lực vận hành và lập kế hoạch.
Dẫu vậy, ngày 25/12, tên lửa Soyuz 2.1a đã phóng thành công từ sân bay vũ trụ Plesetsk. Bên cạnh đó, một vụ phóng Soyuz khác được lên kế hoạch vào ngày 28/12 từ sân bay vũ trụ Vostochny, cho thấy hoạt động phóng vẫn được duy trì ở một số cơ sở khác ngoài Baikonur.
Những câu hỏi thường gặp
Vì sao Nga hoãn chuyến phóng đầu tiên của Soyuz-5?
Việc hoãn đến từ nhu cầu thực hiện thêm các bài kiểm tra hệ thống trên tên lửa và thiết bị mặt đất. Ngày phóng mới sẽ được chốt sau khi hoàn tất thử nghiệm và các bên liên quan thống nhất phối hợp.
Soyuz-5 dự kiến phóng từ đâu?
Soyuz-5 dự kiến cất cánh từ tổ hợp Baiterek mới xây tại sân bay vũ trụ Baikonur ở Kazakhstan, một dự án hợp tác giữa Nga và Kazakhstan.
Sự cố nào khiến Roscosmos tạm dừng các vụ phóng có người lái?
Trong một lần phóng tàu Soyuz MS-28 lên ISS, một bộ phận ở mô-đun dịch vụ gặp trục trặc, dẫn tới quyết định đình chỉ các vụ phóng có người lái và kéo theo kế hoạch sửa chữa bãi phóng tại Baikonur.